Niewydolność serca występuje gdy ilość krwi wyrzucana przez
komory serca jest niewystarczająca dla zaspokojenia potrzeb
tkanek i narządów.
Przyczynami niewydolności serca są przede wszystkim:
- wrodzone wady serca i naczyń
- nabyte wady serca i naczyń
- kardiomiopatie
- zaburzenia rytmu serca i przewodzenia
- nadciśnienie płucne
- nadciśnienie tętnicze
- stany zapalne układu krążenia
- rzadziej choroby innych układów: np. ciężkie zapalenie
płuc, choroby metaboliczne, zatrucia, choroby endokrynologiczne.
Objawy wynikające z zaburzeń pracy prawej komory serca to przede
wszystkim:
- obrzęki na kończynach dolnych
- obrzęki w okolicy lędźwiowo-krzyżowej
- powiększenie wątroby
- brak apetytu
W zaawansowanej niewydolności prawej komory serca:
- pojawia się płyn w jamach ciała (jama brzuszna, jama osierdziowa, jama opłucnowa)
- poszerzają się żyły szyjne
Objawy wynikające z zaburzeń pracy lewej komory serca to przede
wszystkim
- duszność (przyspieszenie liczby oddechów, wciąganie międzyżebrzy podczas oddychania)
- kaszel
- zmiany osłuchowe nad polami płucnymi
W miarę narastania zaburzeń pracy serca objawy niewydolności serca
ulegają stopniowemu nasileniu, początkowo duszność lub pocenie się
występuje podczas :
- posiłków u niemowląt
- intensywnego wysiłku fizycznego u dzieci starszych
W zaawansowanej niewydolności serca objawy występują również w
spoczynku:
- pojawia się duszność i kaszel w pozycji leżącej oraz w
godzinach nocnych.
- u niemowląt wydłuża się czas posiłku i zmniejsza ilość
spożywanego pokarmu co ostatecznie powoduje zaburzenia rozwoju
fizycznego (brak przyrostu masy ciała i wzrostu).
Dziecko z niewydolnością serca wymaga systematycznej :
- kontroli kardiologicznej
- kontroli pediatrycznej
- oceny masy ciała i wzrostu.
Część pacjentów na zlecenie lekarza wymaga:
- prowadzenia bilansu płynów przyjętych i wydalonych w ciągu
doby
- ograniczenia podaży soli w diecie.
Pacjenci z niewydolnością serca wymagają zmniejszenia wysiłków
fizycznych:
- niemowlęta z niewydolnością serca mogą wymagać częstszego
i dłużej trwającego karmienia mniejszymi porcjami
- starsze dzieci wymagają oszczędzającego trybu życia,
unikania większych wysiłków fizycznych, zwolnienia z zajęć wychowania
fizycznego
W niewydolności serca na zlecenie lekarza stosowane jest leczenie
farmakologiczne. Do najczęściej podawanych doustnie leków należą:
- leki moczopędne (np. furosemid, verospiron)
- inhibitory enzymu konwertującego angiotensynę (np.
kaptopryl, enalapryl)
- małe dawki leków blokujących receptory beta-drenergiczne
(np. karwedilol)
- preparaty naparstnicy (digoksyna)
- niekiedy leki przeciwkrzepliwe (np. sintrom, warfaryna,
enoksaparyna) lub przeciwpłytkowe (aspiryna)
- doustne suplementy potasu (np. kalipoz, syropy zawierające
potas) stosowane u pacjentów leczonych niektórymi lekami
moczopędnymi (furosemid)
Do najczęściej występujących objawów niepożądanych leków
stosowanych w leczeniu niewydolności serca należą:
- obniżenie poziomu potasu w surowicy po niektórych lekach
moczopędnych (furosemid)
- uczucie osłabienia spowodowane obniżeniem ciśnienia
tętniczego krwi po inhibitorach konwertazy angiotensyny
- napadowy kaszel po inhibitorach konwertazy angiotensyny
- uczucie osłabienia spowodowane obniżeniem ciśnienia
tętniczego krwi i zwolnieniem częstości rytmu serca po blokerach
receptorów beta-adernergicznych
- nudności, wymioty, zaburzenia rytmu serca po przedawkowaniu
preparatów naparstnicy
- krwawienia (np. ze śluzówek, nadmiernie obfite miesiączki)
po lekach przeciwkrzepliwych
- zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (bole brzucha,
krwawienie z przewodu pokarmowego) po aspirynie
W każdym przypadku wystąpienia objawów ubocznych należy jak
najszybciej zgłosić się do lekarza
Na zlecenie lekarza dzieci z niewydolnością serca maja wykonywane
kontrolne badania laboratoryjne takie jak np.:
- morfologia krwi – np. u dzieci z wadami sinicznymi
serca
- jonogram – np. u dzieci leczonych lekami
moczopędnymi, digoksyną
- poziom białka w surowicy krwi np. u dzieci z obrzękami
- badania oceniające pracę wątroby (poziom bilirubiny i
transaminaz w surowicy krwi)
- badania oceniające pracę nerek (poziom mocznika i
kreatyniny w surowicy krwi)
- badania oceniające układ krzepnięcia – przede
wszystkim u dzieci otrzymujących profilaktycznie leki
przeciwkrzepliwe
- gazometria
Dzieci z zaawansowaną niewydolnością serca są leczone w warunkach szpitalnych ponieważ najczęściej wymagają:
- zastosowania intensywnego leczenia z podaniem leków kardiologicznych droga dożylną
- stosowania tlenoterapii
Pacjenci z niewydolnością serca wymagają profilaktyki infekcyjnego
zapalenia wsierdzia.